Aerofobi, uçakla gerçekleştirilecek seyahatlere dair sahip olunan yoğun ve engellenemez korku hissidir. Aerofobisi olan kişiler, uçağın kalkışı, inişi, uçakta kapalı kalma, istediğinde uçaktan inememe gibi uçmanın farklı yönlerinden korkabilir. Kişi bu tarz korkuların mantıksız olduğunu bilse bile -istatistikler hava yolculuğunun diğer ulaşım türleri arasında en düşük ölüm oranına sahip olduğunu göstermektedir- yine de bu kaygıyı mantıkla yenemezler. Bu korkuya verilen bir diğer isim aviofobidir. 

Çoğu insan aerofobi nedeniyle aslında uçağın düşmesinden korkmaz. Bunun yerine, uçakta hissedilecek yoğun kaygıdan korkabilir. Uçmayı düşünmek ya da uçmayı beklemek, uçuşun kendisi kadar rahatsız edici olabilir

Kimler risk altındadır?

Aerofobi, en çok 17 ile 34 yaş arasındaki kişilerde görülür. Bu yaşlar, mezuniyet, evlilik veya çocuk sahibi olma gibi önemli yaşam değişimlerinin yaşandığı dönemlerdir. İnsanlar, bu önemli dönemlerde uçmanın hayatlarını tehlikeye atacağından korkabilirler. Uzun yıllar kaygı duymadan uçan bir kişi bile ilerleyen zamanlarda bir anda aerofobi geliştirebilir.

Aerofobi neden olur?

Aerofobinin genellikle belirli bir nedeni yoktur. Uçuş sırasında travmatik bir deneyimden kaynaklanması olabileceği gibi diğer tetikleyicilerden bazıları şunlar olabilir:

  • Terörizm, uçak kazaları veya uçaklardaki şiddetle ilgili haberler.
  • Uçağın kalkış ve inişi esnasında uçak içinde hissedilenler
  • Uçakta yangın çıkması veya hastalık yayılması düşüncesi.
  • Türbülans (uçuş sırasındaki sarsıntılar)

Diğer bazı fobiler de aerofobiyi kötüleştirebilir:

  • Yükseklik korkusu: Akrofobi
  • Evden çıkma veya bir yerden kaçamama korkusu: Agorafobi
  • Kapalı veya kalabalık alan korkusu:  Klostrofobi
  • Mikrop kapma korkusu: Mizofobi

Aerofobinin belirtileri nelerdir?

Aerofobisi olan bir kişi uçmaktan kaçınmak için aile tatillerini kaçırmaktan tutun iş seyahatlerini reddetmeye kadar her şeyi yapabilir. Daha az pratik olsa bile, seyahat aracı olarak uçak yerine araba, otobüs ya da tren tercih edilebilir. Aerofobisi olan kişiler hava yolculuğuyla ilgili filmler, kitaplar veya haberlerden kaçınabilir ve havaalanındaki güvenlik önlemleri hakkında takıntılı hale gelebilir.

Bazı kişiler, uçuş öncesinde veya sırasında panik atak yaşayabilir. Belirtiler şunları içerebilir:

  • Üşüme
  • Baş dönmesi ve sersemlik
  • Aşırı terleme
  • Kalp çarpıntısı
  • Mide bulantısı
  • Nefes darlığı
  • Titreme veya sarsılma
  • Mide rahatsızlığı veya hazımsızlık

Uçak korkusu nasıl anlaşılır?

Aerofobi için belirli bir tanı testi yoktur. Sağlık uzmanınız belirtilerinizi dikkatlice inceleyerek uçma korkunuz hakkında çeşitli sorular sorar. Aerofobi hafif (uçmanız gerektiğinde uçar, ancak kaygı duyarsınız) ya da şiddetli (beş yıldan fazla süredir uçmayı reddedersiniz) olabilir.

Sağlık uzmanınız şu durumlarda aerofobi teşhisi koyabilir:

  • Uçaklar ya da hava yolculuğu gibi korkulan durumlar hakkında düşünürken belirtiler geliştirmeniz.
  • Altı ay veya daha uzun süre korku yaşamanız.
  • Korktuğunuz durumlardan kaçınmak için çaba göstermeniz.
  • Korku nedeniyle evde, işte veya sosyal ortamlarda işlevsellikte zorluk yaşamanız.

Aerofobi Nasıl Tedavi Edilir?

Uçma korkusu nedeniyle günlük yaşamda işlevsellikte zorluk çekiyorsanız, yaşam kaliteniz etkileniyorsa, uçmak ya da uçuşa dair konular söz konusu olduğunda panik atak belirtileri yaşıyorsanız bir ruh sağlığı uzmanına başvurmanız gerekir. Birçok kişi psikoterapi yardımıyla uçma korkusunu aşabilir. 

Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): BDT, uçmayla ilgili düşünme şeklinizi değiştirmeye odaklanır. Bu terapi sırasında uçakların nasıl çalıştığını öğrenebilir veya hava yolculuğu ile diğer ulaşım türleri arasındaki güvenlik istatistiklerini inceleyebilirsiniz. Ayrıca kalkış, iniş veya türbülans gibi tetikleyicilerle başa çıkma tekniklerini öğrenebilirsiniz. Derin nefes alma veya meditasyon gibi yöntemler kaygınızı azaltabilir.

Maruz Bırakma Terapisi: Bu terapi türü, sizi yavaş yavaş hava yolculuğuyla ilgili yerlere, düşüncelere veya durumlara alıştırır. Örneğin, bir havaalanını ziyaret edebilir ve uçakların iniş kalkışlarını izleyebilirsiniz. Sanal gerçeklik araçları, uçuş simülasyonları gibi yöntemler de korkunuzu aşmanıza yardımcı olacaktır.

İlaç Tedavisi: İlaçlar uzun vadeli yönetimde çok etkili değildir. Ancak, uçmanız gerekiyorsa ve panik atak geçireceğinizden endişe ediyorsanız, sağlık uzmanınız ihtiyaca göre kullanılabilecek ilaç desteği önerebilir.

Tedavinin yanısıra uçuş korkusunun etkilerini azaltmak için:

  • Kaygıyı artırabilecek kafein, alkol veya uyuşturucudan uzak durmak
  • Korkularınızı ve endişelerinizi aile üyeleri, arkadaşlar veya destek gruplarıyla paylaşmak
  • Sağlık uzmanınızla endişeleriniz hakkında konuşmak

etkin yöntemler arasındadır. 

Uçuş korkusu ile ilgili yardım almak için tıklayınız.

* Bu yazı hazırlanırken mayoclinic.org sitesinde yer alan bilgilerden faydalanılmıştır.