Bu etkileşimin en büyük sebeplerinden biri ekonomideki belirsizliğin yarattığı kontrolsüzlük hissidir. Ekonomik belirsizlik dönemlerinde işsizlik tırmanabilir, kişilerin satın alma gücü azalabilir; durum böyle olunca güven duygusunun yitirilmesi de kaçınılmaz olur. 

Özellikle kriz tanımını alan dönemlerde uzmanlar bile neyin ne zaman gerçekleşeceğini ya da değişikliklerin ne kadar şiddetli olabileceğini her zaman çok net tahmin edemeyebilirler. Bu yüzden bu tür değişimlere hazır olmak sarsılan güven duygusunu güçlendirmek için gereklidir. Ekonomik ve finansal belirsizlik çok fazla endişeye neden olabilir dolayısıyla böyle zamanlarda zamanlarda mali durumu olabildiğince koruyabilmek var olan panik ve kaygı duygusunu hafifletecektir. 

Ekonomik kriz döneminde dayanıklı kalabilmek ve ruhsal durumumuz koruyabilmek için bazı önlemler önceden alınabilir:

Borçtan Kaçınmak
Enflasyon yükselirken, kredi kartı bakiyenizi artırmaya devam etmek ciddi bir mali yıkıma yol açabilir. Borçlanmak sadece bir stres unsuru değildir aynı zamanda bütçeyi de zorlayabilir. Bu yüzden borcunuzu olabilecek en az rakama indirmek çok önemlidir. Bunu gerçekleştirebilmek için bütçeniz dahilinde en küçük borcu ödemeye başlayabilirsiniz. İmkân oldukça bir sonraki borcu ödemeye devam etmek toplam rakamı indireceği gibi kontrol hissi de sağlayacaktır. Asgari ödemelerinizi takip etmek de borcunuzu azaltmanıza yardımcı olacak yöntemlerden biridir. 

Bütçeyi Gözden Geçirmek
Ülke ekonomisini kontrol edemezsiniz ancak kendi bütçenizi kontrol edebilirsiniz. Harcamalarınızın farkında olmak ve bugünkü gibi yüksek enflasyon dönemlerinde olağandışı alımlar yapmamak önemlidir. Masrafları kısmak, ekonomik bir gerileme sırasında bile kendi mali durumunuzun kontrolünü yeniden kazanmanıza yardımcı olabilir. Bütçenize ve yaşam tarzınıza bir göz atabilir ve giderleri azaltmanın farklı yollarını düşünebilirsiniz. Örneğin, ev giderleri bütçenizin önemli bir bölümünü oluşturuyorsa enerji tasarrufu yapmak maliyeti düşürmenize yardımcı olacaktır. Dışarıdan yemek söylemek yerine evde yemek pişirmek, indirimleri takip etmek gibi birtakım stratejiler yine genel maliyeti azaltmanın yollarıdır. Masraflarınızı kıstıktan sonra oluşabilecek artı geliri borçlarınızı kapamak için kullanabilir ya da acil durumlar için kenarda tutabilirsiniz.

Kumbara Tekniği
Atalarımız “Damlaya damlaya göl olur.” demişler. Acil durumlar için kenara biraz fazladan para ayırmak ya da azar azar para biriktirmek hiç beklemediğiniz bir açığınızı kapatmaya yardımcı olabilir. Her hafta veya her ay bir miktar tasarruf etmek bile para biriktirmenize yardımcı olabilir. Birikime ne kadarla başladığınızın hiç önemi yok, yeter ki başlayın! Kumbara mantığıyla yapılan bu tür bir tasarruf günlük yaşantınızı çok etkilemeden bütçenize destek yaratmak için harika bir fırsat olacaktır. 

Farklı Yatırımlar
Ekonomik belirsizlikte neyin değer kazanıp neyin kaybedeceğini kestirmek güç olacağı için birikimlerinizi çeşitlendirin. Böylece değişken piyasa ortamında tek seferde büyük bir kayıp yaşama riskini azaltmış olursunuz. Unutmayın kaybınız ne kadar büyük olursa ruhsal durumunuz o boyutta etkilenecektir. Risk almayın!
 
Acil Durum Planı
Ekonominin öngörülmez olduğu bu tarz dönemlerde beklenmedik bir durumun ek masraf veya gelir kaybı getirmesi durumunda bir planınızın olması zihninizi rahatlatmaya yardımcı olacaktır. Örneğin, işinizi kaybederseniz ne yapacağınızı önceden düşünmek faydalı olabilir. Kıdem tazminatı, işsizlik veya sağlık sigortası kapsamı gibi hangi ek gelir veya yardımlara hak kazanabileceğiniz konusunda bilgi sahibi olmak önemlidir. En kötü senaryoyu düşünmek B planınızı oluşturmanıza yardımcı olacak ve sizi güvende hissettirecektir.

Ekonomide öngörülemeyen iniş çıkışlar olsa da bu ekonomik ve finansal koşullar sonsuza kadar sürmeyecektir. Piyasalar er ya da geç düzelip sıfırlanır ve bir sonraki döngü için zemin hazırlar. Ekonomik kriz sürecinde koşullar kısa vadede umutsuz ve iç karartıcı görünse de bunların uzun vadede düzeleceğini hatırlamak olumsuzluk girdabında boğulmak yerine tüm gücümüzle direnip yola devam etmemizi sağlayacaktır. 

Kl. Psk. Şehnaz Tuna
30 Eylül 2022